Lichaam van Christus (I)

Hand-out bij leerdienst 11/12/22 te Waarder over HC Zondag 21

HC Zondag 21

Vr. 54. Wat gelooft gij van de heilige, algemene Christelijke Kerk?

Antw. Dat de Zone Gods uit het ganse menselijk geslacht Zich een gemeente, tot het eeuwige leven uitverkoren, door Zijn Geest en Woord, in enigheid des waren geloofs, van den beginne der wereld tot aan het einde vergadert, beschermt en onderhoudt; en dat ik daarvan een levend lidmaat ben en eeuwig zal blijven.

Intro

Vrouw op hoge leeftijd ging voor de laatste keer naar de kerk. Ze kon niet meer. Wegens zwakte. Na afloop van de dienst, toen iedereen weg was, knielde ze neer bij de kansel. Om de Heere te danken voor de rijke zegeningen die ze in de kerk had ontvangen: ontdekking aan zonden en schuld, bedekking door het bloed van Christus. Ze was door geloof aan Christus verbonden, en zo ook aan Zijn gemeente/kerk. Wat is de kerk? Wat is een ware kerk? Wezenlijke vragen, goed om bij stil te staan nu Zondag 21 van de Heidelbergse Catechismus voor ligt. Cyprianus zegt: ‘Wie God als Vader heeft, heeft de kerk als moeder.’ Zonder kerk geen behoud.

1. Christus schept de kerk

De kerk is niet een initiatief van mensen, maar een initiatief van God Zelf. De Heere schept de kerk. Zo zet de Catechismus ook in. De Zoon van God vergadert een gemeente uit het gehele, menselijke geslacht.

De kerk is Zijn lichaam. Hij is het Hoofd, de gemeente zijn de leden. Samen zijn ze het lichaam van Christus, beademd door de adem van de Heilige Geest.

De kerk is er niet door mensen. Het is niet zo dat mensen op goede dag kunnen zeggen: ‘Kom, laten we een gemeente beginnen.’ De kerk is ook niet een vereniging waarbij je je kunt aansluiten en waaraan je je, als je je er niet meer thuis voelt, kunt onttrekken. Ook geen organisatie die je op touw zet: ‘Ik heb een droom gehad. Laten we iets nieuws beginnen.’

De kerk is een schepping van Christus. Hij roept mensen tot Zich. Hij vormt een gemeente. Daarom is er ook hoop: omdat Christus de kerk bewaart en uitbreidt.

2. Christus schept de kerk door Woord en Geest

Geest en Woord waren de oorzaak van de schepping van hemel en aarde. De Geest zweefde over de wateren, over de woestheid en de ledigheid. En God sprak: Er zij licht, en er was licht. Zo zijn ook bij de herschepping Woord en Geest cruciaal.

Het Woord is het middel waardoor Christus de kerk schept. Waar het Woord is, daar is de kerk. Waar het Woord aan het woord komt, naar de zin en mening van de Heilige Geest. Eerst het Woord, dan de kerk. Het Woord gaat voorop. Het Woord baart de kerk.

Christus gebruikt het Woord om zondaren te arresteren en voor het gericht van God te dagen. Christus gebruikt het Woord om hen tot Zich te trekken, het geloof in hun harten te werken en hen aan Zichzelf te verbinden.

De prediking van het Woord is hèt middel waardoor zondaren tot geloof in Christus komen. Daarom is het zo belangrijk tweemaal op zondag op te komen. Onlangs zei een jongeman: ‘Eerst wilde ik niet, maar nu de Heere Zijn hand op me heeft gelegd, vind ik het zo’n wonder dat ik er ook een plekje op zondag mag innemen.’

3. De kerk die Christus door Woord en Geest schept, heeft is zichtbaar en onzichtbaar

De ene kerk van Christus is zichtbaar. Je kunt haar met het oog waarnemen, in het bijzonder op zondag, als de mensen onder het Woord samenkomen. Die samenkomst is zichtbaar voor de wereld. Zij komen bij een in geheiligde tijd op een geheiligde plaats. Bij de zichtbare kerk hoort de kerkenraad, de bediening van de sacramenten, het instituut, de structuren.

Juist op zondag is het zo belangrijk samen te komen: dan pronkt Christus met Zijn gemeente, met Zijn nieuwe schepping. Om die reden mogen we slechts in het uiterste geval inbreuk maken op de zondagse erediensten (denk aan tijd van corona).

Zijn alle mensen die bij de kerk horen, kinderen van God? Oprecht gelovigen in Christus Jezus? In de kerk is altijd kaf onder het koren. Dat blijft zo. Er zijn mensen die de Heere oprecht kennen. Er zijn mensen die de Heere niet oprecht kennen. 

Maar… voor ons is verborgen wie een oprecht kind van God is, en wie niet. Dat is voor ons onzichtbaar. In de zichtbare kerk is een onzichtbaar deel van oprecht gelovigen. Zij zijn de onzichtbare kerk, de Kerk met een hoofdletter, de ware kerk.

Wij zijn geen hartenkenners. Daarom mogen we handelen, zoals onze vaders zeggen, in een oordeel der liefde. Dat betekent: zij die belijden dat zij een kind van God zijn en in leer en leven niet dwalen, over hen mogen we in liefde oordelen. Het is wel goed elkaar te vragen: Heb je de Heere leren kennen? Hoe is het in je leven gegaan?

Tot de dag van de wederkomst zijn de zichtbare en onzichtbare kerk met elkaar verweven. Op de laatste dag komen kaf en koren openbaar.

4. De kerk van Christus, geschapen door Woord en Geest, heeft vier kenmerken

Zondag 21 noemt ze.

a. christelijk - ze is van Christus

b. katholiek - ze is algemeen, uit alle volkeren op de aarde

c. heilig - ze is van Christus, gewassen door Christus, daarom volmaakt; het is wat we niet zozeer zien, als wel gelóven. We oordelen over de kerk naar het beste deel, zoals ook Paulus doet in zijn brieven: hij spreekt over ‘gelovigen’, terwijl hij weet dat niet alle individuele leden echt gelovigen zijn.

d. één - alle leden van de kerk zijn verbonden aan Christus, en zo ook aan elkaar. Wie gelooft in Christus, is door het geloof met Christus verenigd. En daarom is hij of zij ook door het geloof verenigd met alle anderen die met Christus verenigd zijn. Dit is een werkelijkheid. Aan deze eenheid hoeven we niets te doen. Die is er. In Christus zijn alle gelovigen één.

Deze eenheid is er tussen gelovigen onderling. Zij vormen een gemeente, zoals de gemeente in Waarder. Deze eenheid is er ook tussen de gemeenten die er in een land/onder een volk zijn. Tot de negentiende eeuw waren er in vele dorpen en steden christelijke gemeenten. Zij vormden vanaf de tijd van de Reformatie samen één groot verband: de Nederlandse Hervormde Kerk. Zo wil de Heere het ook: één kerk per volk, en al die nationale kerken vormen samen de grote, wereldwijde kerk.

Allen die de Naam van Christus belijden, zijn één. Daarom mag niemand de kerk verlaten. Dan scheur je het lichaam van Christus. Alle verdeeldheid en onenigheid is zonde voor God. ‘Een verdeelde kerk is erger dan een zondige wereld’ (A. van de Beek). Daarom mag niemand met de kerk breken.

In individuele gevallen kan er wel sprake van nood zijn. Stel dat je in een plaats woont waar je in de kerkelijke gemeente stenen voor brood krijgt? Dat kan ertoe leiden dat je gaat meeleven met een gemeente buiten je woonplaats.

Maar afscheiden van een landelijke kerk mag nooit. Tenzij de kerk geen ware kerk meer is, maar vals. Wanneer wordt een kerk vals? Als de leugen naar binnendringt en de kerk van binnenuit aantast en de hoofdwaarheden van de christelijke leer worden ontkend of geloochend, en niet meer mogen worden verkondigd, in het bijzonder de leer van de rechtvaardiging van de goddeloze door het geloof alleen. 

Uitleiding

Christus gaat door met de bouw van Zijn gemeente: door Woord en Geest. Dat schept hoop, ook voor de gemeente van Waarder. ‘Als Zijn ziel Zich tot een schuldoffer gesteld zal hebben, zal Hij zaad zien’ (Jes. 53:10). Christus hééft Zijn ziel tot een schuldoffer gesteld, en daarom zal Hij zaad zien. Het zaad zal Hem dienen.